بررسی مدل شماره منحنی در برآورد سیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی در کارون شمالی)

یکی از مشکلات اساسی در برنامه ریزیهای آبخیزداری، کمبود یا عدم وجود آمار لازم بخصوص آمار هیدرولوژیکی است. امروزه تخمین دبی حاصل از رگبارها در حوضه های فاقد آمار، در میان هیدرولوژیست ها از اصلی ترین فعالیت ها می باشد. همانطور که می دانیم استفاده از تکنیک های جدید برای تهیه نقشه های موضعی متداول بوده و نتایج حاصل از دقت و صحت بیشتری برخوردار است، البته وارد کردن داده های درست و منطقی و اصولی به کامپیوتر حائز اهمیت است. در این مطالعه موردی چهار حوضه (بیرگان، بازفت، شهرکرد و فارسان) در حوضه آبخیز کارون شمالی که دارای اطلاعات خاک، پوشش گیاهی و کاربری اراضی بود انتخاب شد. برای برآورد دبی حداکثر سیل از روش ‏‎scs‎‏ استفاده شد. جهت استفاده از این روش، ابتدا اطلاعات خاک، پوشش سطح زمین و کاربری اراضی به سیستم اطلاعات جغرافیایی ‏‎(gis)‎‏ وارد شد از اطلاعات و نقشه خاک برای تعیین گروههای هیدرولوژیکی خاک د رچهار گروه ‏‎d,c,b,a‎‏ استفاده شد بطوریکه پس از واردکردن اطلاعات خاک و تعیین جدول مربوط به گروههای هیدرولوژیکی خاک، نقشه مربوطه با استفاده از امکانات ‏‎ilwis‎‏ تهیه شد. سپس براساس نقشه کاربری اراضی و با استفاده از تواناییهای ‏‎ilwis‎‏ و نقشه شماره منحنی بدست آمد. سپس با داشتن اطلاعات مربوط به رگبارهای بوقوع پیوسته (دبی و ارتفاع بارش) در منطقه و با در نظر گرفتن شماره منحنی برای هر رگبار ارتفاع رواناب و دبی حداکثر محاسبه شد. نتایج حاصله نشان می دهد که با افزایش مساحت حوضه ها، ضریب همبستگی بین دبی های مشاهده ای و برآوردی کاهش می یابد بطوریکه برای حوضه های بیرگان، فارسان، بازفت و شهرکرد ضریب همبستگی بین دبی های مشاهده ای و برآوردی 95، 91، 75 و 69 درصد بدست آمد. (به ترتیب) همچنین نتایج حاصل از آزمون ‏‎t‎‏ نشان می دهد که در حوضه های بیرگان، فارسان و بازفت اختلاف معنی داری بین دبی های مشاهده ای و برآوردی وجود ندارد ‏‎(pvalue >0.05)‎‏ ولی در حوضه شهرکرد این اختلاف معنی دار می باشد. ‏‎(p value <0.05)‎‏ همچنین تجزیه و تحلیل سیل های اخیر نشان می دهد که همبستگی بالایی بین دبی های مشاهده ای و برآوردی وجود دارد ‏‎(r=0/90)‎‏ .